Vergeten groente: de paardenbloem
Het is alweer lente en wat is het heerlijk als de zon er goed doorheen wil komen.
In de omgeving zie je de natuur in knop zitten en bloesem in bloei staan.
Meestal half april is de mooie paardenbloem te vinden in graslanden, bermen en gazons. Dit plantje is voor velen een plaag als onkruid. Maar wist je dat paardenbloem een geneeskrachtig kruid is en als een vergeten groente wordt gezien? De Latijnse naam voor paardenbloem is Taraxacum officinale.
Vroeger was het heel normaal dat we dit nuttige plantje aten, omdat het zulke waardevolle voedingsstoffen bevat.
In verschillende landen zoals Frankrijk, Italië, Duitsland en UK wordt de paardenbloem speciaal gekweekt om te verwerken in salades, groentes, soepen en andere warme gerechten, oliën, jams, honing en als bloemtoppings of gelei in taartjes, poffertjes en pannenkoeken.
Helende eigenschappen
Paardenbloem heeft helende eigenschappen en verschillende bestanddelen van het plantje vind je in verzorgingsproducten, gezondheidsproducten en cosmetische producten.
De natuurlijke steun voor de lever, galblaas, spijsvertering, blaas, nieren, het bewegingsapparaat, hart en bloedvaten.
Binnen de Spagyriek natuurgeneeskunde heeft Taraxacum officinale als kenmerk:
'Zet boosheid om in liefde.'
Vanuit de TCM filosofie is de lente vaak verbonden aan een geagiteerde lever, die de steun van Taraxacum officinale kan gebruiken om de Hun (Ziel van de Lever) te kalmeren.
Krachtige voeding
Paardenbloem vind ik als seizoensgebonden 'vergeten groente' onmisbaar in een verse voeding voor honden EN voor jezelf, omdat het zoveel waardevolle voedingsstoffen bevat. Ook en misschien wel juist als je brokken, blikvoer of gestoomd voer aan je hond geeft, kan paardenbloem van meerwaarde zijn ter aanvulling op het geheel.
Bron van anti-oxidanten en voedingsstoffen
Dit kleine plantje met zijn gouden kop is een bommetje vitamine A, C, K, B's en het belangrijke vitamine E in zijn geheel natuurlijke staat. Het is rijk aan vetzuren, slijmstoffen, looistoffen, bitterstoffen, flavonoïden en enzymen. Tevens bevat paardenbloem de mineralen ijzer, calcium, magnesium, kalium, selenium, silicium, mangaan en de wortel is inuline-rijk. Inuline is een prebiotische vezel dat de gezonde bacterieflora in de darmen kan ondersteunen.
Pro-vitamine A
Paardenbloem bevat antioxidanten die mogelijk celschade en oxidatieve stress in het lichaam kunnen verminderen.
Het antioxidant Bètacaroteen is een pro-vitamine A dat belangrijk is voor de celcommunicatie en het afweersysteem. Het zou de huidweerstand verhogen en een rol spelen in de bescherming van de huid tegen UV straling van de zon.
Bèta-caroteen is ook belangrijk voor een normale groei en ontwikkeling,
de voortplanting, het gezichtsvermogen, gezonde botten, het bloed en de opbouw van RNA.
Wanneer bèta-caroteen via de voeding of een supplement de maag binnen komt, wordt het doorgestuurd en opgenomen in de dunne darm. De dunne darm stuurt het via de lymfe en het bloed door naar de lever, die het bèta-caroteen omzet in vitamine A.
Het mensenlichaam kan 75% tot 100% retinol opnemen. Slechts 10% tot 30% bèta-caroteen uit voedsel kan worden opgenomen. Vrouwen lijken meer bèta-caroteen op te nemen dan mannen.
Honden zijn ook in staat om tot zekere hoogte een concentratie bèta-caroteen in de darmen om te zetten naar vitamine A en op te laten nemen door het lichaam.
Een wetenschappelijk onderzoek op Beagles liet zien dat een dagelijkse toevoeging van 50 mg bèta-caroteen gedurende 6 weken de plasma progesteronconcentraties tijdens de oestruscyclus verhoogde. De hypothese was dat bèta-caroteen in de voeding de voortplantingsfunctie bij honden kan verbeteren.
Bij seniors en pubers kan bèta-caroteen als onderdeel van verschillende carotenoïden het immuunsysteem positief beïnvloeden.
Polyfenolen
Paardenbloem bevat ook andere antioxidanten die polyfenolen worden genoemd. Met name de bloem is hier rijk aan.
Polyfenolen hebben gunstige eigenschappen om op celniveau het lichaam te beschermen tegen oxidatieve stress.
Retinol, actief vitamine A
De beste vorm van vitamine A is echter Retinol. Dit is de actieve vorm die het lichaam meteen kan benutten.
Retinol zit alleen in dierlijke bronnen, zoals:
lever, rauwe melk, onbewerkte roomboter, eigeel, vette vis, schelpdieren en levertraanolie.
Het plantaardige bèta-caroteen wordt optimaler door het lichaam opgenomen, wanneer er vetten aan worden toegevoegd.
Objectieve blik op stofjes
Bij alles waar 'te' voor staat, is 'te'veel slecht en ongezond op het systeem van de hond als een facultatieve carnivoor.
Ik ben geen voorstander om langdurig achtereen eenzelfde kruid of eenzelfde groente te geven, omwille van 'bèta-caroteen' als positief resultaat uit studies.
Kijken we sec naar de inhoud van plantstoffen, dan bevatten veel soorten groentes, fruit en micro-algen verschillende carotenoïden die als provitamine A fungeren. Denk aan alfacaroteen, bètacaroteen, bèta-kryptoxanthine en astaxanthine.
Luteïne, zeaxanthine en lycopeen zijn non-provitamine A, maar behoren ook tot de carotenoïden.
Al deze carotenoïden bezitten van nature anti-oxidante eigenschappen, waaronder het beschermen tegen vrije radicalen.
Afzonderlijk van elkaar spelen ze een specifiekere rol in het lichaam. Luteïne is bijvoorbeeld goed voor de ogen en lycopeen is belangrijk voor de prostaat.
Naast carotenoïden bevatten donkergroene bladgroentes, chlorella en spirulina ook chlorofyl, flavonoïden, enzymen en natuurlijke vitamines, mineralen, spoorelementen en vezels.
Gedroogd zeewier waaronder Ascophyllum nodosum is ook chlorofyl-rijk en bevat weer andere carotenoïden, het Fucoxanthine.
Ik geef deze voedingsmiddelen vooral ter aanvulling van het chlorofyl, de goede vezels, vitamine B's en spoorelementen.
Fucoxanthine is betrokken bij anti-oxidante processen en biedt verschillende gunstige eigenschappen voor het lichaam.
Chlorofyl bevat enzymen die de lever ondersteunen en kan zich binden aan toxines, zware metalen en andere onzuiverheden om ze vervolgens uit het lichaam te verwijderen. Ook zou chlorofyl een gunstige invloed hebben op het bloed en het zuurstofgehalte op celniveau.
Je voelt 'm aankomen!
Verse paardenbloemplantjes zijn een dankbare verrijking van een verse groentemix
voor de hond.
Gemakkelijk beschikbaar in het seizoen en te plukken op schone gronden. Zonder pesticiden, want dat is niet bevorderlijk voor de biodiversiteit, de bijen en andere beestjes die leven van dit rijke plantje.
Ik pluk de paardenbloem alleen als ze in overvloed staan, zodat de bijen en hommels daar geen hinder van hebben. Zonder deze beestjes is er geen voedsel voor de mens.
Vijf Elementen groentemix
Onderstaand recept is een goede basis voor gevarieerde carotenoïden en vele andere bio-actieve stoffen voor een gezond en gelukkig leven van de hond.
Het reikt te ver om de exacte eigenschappen volgens de TCM Vijf Elementen voedingsleer te benoemen. In het algemeen is deze groentemix Yin Voedend, Qi en Bloed Tonifiërend en Kalmeert de Shen.
Benodigd:
150 gram winterpeen bevat per 100 gram gemiddeld 8 mg bètacaroteen.
1 Paardenbloemplantjes met wortel (40 gram) bevatten per 100 gram gemiddeld 10,2 mg bètacaroteen.
100 gram Zoete aardappel bevat per 100 mg gemiddeld 8,5 mg bètacaroteen en wat alfacaroteen.
150 gram Groene bladgroenten zoals andijvie, broccoli, groene asperges zijn van nature rijk aan bètacaroteen, luteïne en zeaxanthine.
50 gram Rode biet bevat van nature zeaxanthine, lycopeen, alfacaroteen en bèta-caroteen.
1 theelepel appelazijn bij de rode biet
10 gram (1 takje) Groene kruiden Kruizemunt en Koriander zijn van nature rijk aan bèta-kryptoxanthine
10 gram (2 theelepels) Zeevitaal zeewier voor de hond
Bereiding:
De rode biet laat ik in de schil en spoel ze even goed af.
Je kunt ze:
- koken, gemiddelde kooktijd is 1,5 uur;
- stomen, gemiddelde stoomtijd 20-40 minuten.
De zoete aardappel schil ik, snijd het in kleine stukjes en spoel ze af.
De groene asperges hoeven niet geschild te worden. Eventueel een topje van de onderkant afsnijden.
Was de asperges en snijd ze in kleine stukjes.
De zoete aardappel. asperges en geraspte gember kunnen samen toegevoegd worden aan de laatste 10-15 minuten van de gekookte of gestoomde biet.
Als de groentes gaar zijn, giet ik ze af en laat ze afkoelen.
De rest van de rauwe groentes en kruiden was ik en pureer ze (tezamen met de gekookte groentes en het zeewier) in de keukenmachine.
Het voordeel is dat de actiefste plantstoffen met zeer gunstige eigenschappen grotendeels behouden kunnen blijven en opgenomen kunnen worden.
Zowel koken als rauw pureren breken de celwand af en dat is gunstig voor het verteren van groentes.
In deze groentemix van 500 gram gaat vaak 1 paardenbloemplantje en 1 takje groen kruid, zoals verse Koriander als milde eetlustopwekker met windafdrijvende eigenschappen.
De gepureerde groentemix verdeel ik in afsluitbare bakjes. Het kan afgesloten tot 5 dagen in de koelkast worden bewaard of ingevroren worden.
Hoe geven?
Onze honden zijn groot en eten globaal 10% tot 15% groentemix op hun totale verse vleesvoeding voor die dagen. Zij zijn de variatie aan groentes en kruiden gewoon en hebben daar nauwelijks een reactie op.
De groentemix kan ook verdeeld worden over ijsklontjeshouders om in te vriezen. Je kunt er uit pakken wat nodig is en de mix hoef je dan niet elke dag te geven om het op te maken.
Liever geef ik de groentemixen zo vers mogelijk. Na deze batch wissel ik af met een andere samenstelling.
Uiteraard geef ik alles bio en onbespoten, omdat dat belangrijk is voor een lang en gezond leven van zowel mens als dier.
Vaak voeg ik een goede kwaliteit krillolie aan de groentemix toe voor extra Omega 3 vetzuren, goede vetten en een hogere concentratie astaxanthine. Dit wissel ik af met een paar ongepelde garnalen, al dan niet even gesmoord in verse knoflook en kokosolie.
Je kunt ook gedroogde gepelde garnalen van goede kwaliteit toevoegen of af en toe wilde zalm uit Alaska geven.
Food for thought
Je ziet dat een simpel plantje als de paardenbloem een enorme waarde kan vertegenwoordigen.
In samenwerking met andere voor de hond geschikte voedingsmiddelen, maak je in een mum van tijd een krachtig tonicum voor de hond als bijvoeding.
Paardenbloem is ook een ware traktatie voor paarden en veedieren.
Neem er zelf ook een paar happen van! Het is keigezond voor je.
Note:
Raadpleeg bij medicijngebruik altijd jouw (dieren)arts voordat je paardenbloem geeft aan je dier of jezelf.
Geschreven op 15 april 2025 door Sandra Hoogendoorn-Willemse
Natuurgeneeskundig therapeut en gespecialiseerd voedingstherapeut
bij Botanisch in Balans holistische praktijk en Natuurproducten voor mens en dier
https://www.botanischinbalans.nl/
© All rights reserved
Deze blog is uitsluitend bedoeld als achtergrondinformatie en geeft de mening en ervaring van de blogger weer.
Er kunnen geen rechten aan worden ontleend. De informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van dierenarts of therapeut.
Referenties
- Dandelion (Taraxacum Genus): A Review of Chemical Constituents and Pharmacological Effects
Min Fan et al Molecules 2023, 28(13), 5022; doi: 10.3390/molecules28135022 - A comprehensive review of the benefits of Taraxacum officinale on human health
Agnese Di Napoli & Pietro Zucchetti Bulletin of the National Research Centre volume 45, Article number: 110 (2021)
doi: 10.1186/s42269-021-00567-1 - Vitamins, Minerals and Phytonutrients as Modulators of Canine Immune Function: A Literature Review
Carolina Barroso et al - Vet Sci. 2024 Dec 16;11(12):655. doi: 10.3390/vetsci11120655 - Is beta-carotene consumption associated with thyroid hormone levels?
Bahareh Farasati Far - Front Endocrinol (Lausanne). 2023 May 26;14:1089315. doi: 10.3389/fendo.2023.1089315 - The Canine Thyroid Epidemic boek - dr Jean Dodds
- Meeting the Vitamin A Requirement: The Efficacy and Importance of β-Carotene in Animal Species
Alice S Green et al - ScientificWorldJournal. 2016 Oct 19;2016:7393620. doi: 10.1155/2016/7393620 - Beta-carotene uptake and changes in ovarian steroids and uterine proteins during the estrous cycle in the canine
J Anim Sci 2000 May;78(5):1284-90 doi: 10.2527/2000.7851284x
- Vitamin A and Carotenoids - Fact Sheet for Health Professionals
- Effects of Age and Dietary β-Carotene on Immunological Variables in Dogs
Journal of Veterinary Internal Medicine 28 June 2008 doi: 10.1111/j.1939-1676.2003.tb02523.x