Blauwalg, botulisme en andere waterproblemen

Hebben jullie honden het de afgelopen dagen ook zo warm? Het enige wat we doen is op de dag alles dicht houden met de
ventilatoren aan. Dat vinden de honden erg fijn en ze gaan op de dag alleen voor een snelle plas en poep naar buiten.

’s Ochtendsvroeg en ’s avonds laat komt er weer leven in ze en vaak gaan ze dan een uurtje poedelen in het pierebadje buiten in de schaduwrijke tuin. Daarna zijn ze heerlijk voldaan, vallen tevreden in slaap en kan ik lekker aan het werk.

Het restwater van hun badje gebruik ik voor de planten en voor de waterbakken van de vogels die onze tuin bezoeken.

Uiteraard gaan we ook regelmatig zwemmen in natuurwater, want dat vinden de honden hier helemaal te gek. Ik wil niet dat ze meteen het water in springen en probeer dat goed te begeleiden, zodat ik blessures kan voorkomen.

Cold shock response

Plots duiken in koud water kan bij zowel mens als dier een ‘cold shock response’ geven. Een andere benaming hiervoor is koude shock en kenmerken er van zijn een verhoogde hartslag, ademhalingsproblemen, paniek en desoriëntatie.

Cold water tail

Cold water tail wordt vaak in verband gebracht met zwemmen in koud water, maar ook bij deze tropische temperaturen en heftige inspanning van de hond in het water komt cold water tail voor. Je ziet het geregeld bij jachthonden die teveel fysieke arbeid hebben verricht of door intensief te zwemmen. De coccygeale spieren raken dan beschadigd en het dier laat pijn zien met een afhangende staart.

Net als bij mensen is het ook bij honden belangrijk om eerst te laten wennen aan de watertemperatuur en dan pas echt te laten zwemmen. Een soort warming-up om de spieren te laten weten dat er gewerkt moet worden, is vaak ook niet verkeerd. In beweging blijven langs de kant is ook aan te bevelen, zodat de spieren niet te snel in verzuring gaan. De geoefende zwemmer in goede conditie kan op die manier prima met de watertemperaturen omgaan, zonder blessures op te lopen. 

Watervergiftiging

Soms kan het voorkomen dat door al het gespartel en geapporteer in het water, honden zoveel water binnen krijgen waardoor een watervergiftiging ontstaat. Als je hond normaal gesproken niet veel zwemt en apporteert, zou je er rekening mee kunnen houden door niet te lang door te gaan en je hond op een verantwoorde manier te trainen.

Oververhitting door zwemmen

Ja, dat zou je niet verwachten, maar je hond kan juist oververhit raken door te zwemmen. Wanneer de spieren in het water teveel arbeid verrichten, ontstaat er veel warmte. Met deze tropische temperaturen is het voor je hond als hij uit het water komt veel moeilijker om die extra warmte kwijt te raken. De lichaamstemperatuur stijgt juist in plaats van dat zwemmen een verkoelende werking heeft. Het is echt verstandig om je hond alleen 's ochtends vroeg of 's avonds laat te laten zwemmen en hem verder zijn eigen ritme te laten bepalen. Geen onnodige spelletjes op het droge, gewoon wandelen en even het water in.

Blauwalg

Wanneer de watertemperatuur al een tijdje boven 20°C is en er weinig wind staat, kunnen te hoge concentraties blauwalg worden gevormd uit fosfaat en stikstofrijke wateren met weinig waterplanten.

Drijflagen

Blauwalg is te herkennen als ze drijflagen vormen. In beginsel zie je groene bolletjes en vlokjes algen in water met een lichte visgeur. Is de drijflaag eenmaal gevormd, dan is er een groene, bruingroene of roodbruine verfachtige laag te zien op het water, met een zeer sterke vislucht.

Zo’n drijflaag kan ontbinden door het rottingsproces van waterplanten en er ontstaat vaak blauw of wit schuim op het water. In een rottende drijflaag kunnen hoge concentraties gif voorkomen, die watervogels en vissen erg ziek kunnen maken met de dood tot gevolg.

Risico is er ook voor koeien, schapen, paarden en ander vee die toegang hebben tot dit water. Blauwalg vormt ook een gevaar voor honden en mensen, die graag in natuurwater zwemmen.

Hoe merk je dat je een blauwalgvergiftiging hebt opgelopen?

Meestal pas 12 uur na het zwemmen, maar het kan ook veel eerder. Symptomen zijn braken, diarree, maag- en darmkrampen, hoofdpijn, huiduitslag, geïrriteerde keel, oogirritaties, oorpijn, loopneus, gezwollen lippen, trillen c.q. stuiptrekkingen, ademhalingsproblemen, spierstijfheid en verlamming. Zowel mens als dier kunnen deze verschijnselen krijgen en afhankelijk van de hoeveelheid opgenomen gifstoffen in ernst variëren, soms met de dood tot gevolg.

Miljardenoude bacterie

Men vermoedt dat blauwalg oftewel cyanobacteriën al zo’n 2,7 miljard jaar geleden hun oorsprong kennen. Mede door deze micro-organismen werd leven mogelijk gemaakt, doordat ze een zuurstofloze atmosfeer veranderen in een zuurstofrijke.

Blauwalgen komen van nature in kleine hoeveelheden voor in oppervlaktewateren van zowel zoet- als zoutwater, in de grond, op rotsen, takken en boomstammen. Ze zetten onder invloed van zonlicht kooldioxide en water om in koolhydraten en zuurstof (fotosynthese), net als planten. Chlorofyl is het bekendste pigment wat uit dit proces vrijkomt. Blauwalg voedt zich met anorganische elementen zoals nitraat en fosfaat, die met behulp van koolhydraten worden omgevormd tot organische stoffen zoals eiwitten en vetten. In normale omstandigheden vormen ze een belangrijke schakel voor het vormen van flora en fauna.

Botulisme

Overmatig veel Eendenkroos, Grote kroosvarens en andere invasieve waterplanten, waaronder de Smalle waterpest, Waterteunisbloem, Grote Watersnavel, Waterwaaier en Watercrassula kunnen bij aanhoudende warmte veel problemen veroorzaken en onder meer het waterleven in oppervlaktewateren verstikken.

Een hardnekkige micro-organisme die dan zijn voordeel kan doen, is de botulisme bacterie (Clostridium botulinum). Deze bacterie wordt in zeven verschillende types A t/m G onderverdeeld.

Bij de mens kunnen de types, A, B en E ziekte veroorzaken, F en G zelden. Zoogdieren zijn vattelijk voor de types C en D. Type C veroorzaakt vooral bij vogels ziekte en type E nekt voornamelijk vissen.

Visetende vogels kunnen ook vatbaar zijn voor type E. Aangezien deze variant over kan gaan op de mens, is het verstandig om water te vermijden, waar veel vis- en watervogelsterfte optreedt. De C-variant kan overgebracht worden op honden die van dode watervogels eten. Type A, F en G komen in Nederland sporadisch voor.

Gecontroleerd zwemwater

Alleen officieel zwemwater wordt in het zomerseizoen zeer regelmatig gecontroleerd op onder meer blauwalg, botulisme en andere verontreinigingen. Op sites als zwemwater.nl kun je de actuele stand van zaken in de gaten houden.

Maar vaak mag of ga je niet met je dier naar drukke toeristische plekken en zoek je andere waters op, waar het lekker rustig is. Let er dan op dat het water redelijk helder is, niet stinkt, stroomt en de vegetatie er fris uit ziet zonder overdreven algenvorming of onfrisse drijflagen.

Zwemmen in twijfelachtig natuurwater

Veel honden zijn waterratten en het maakt hen vaak niet uit waar ze te water worden gelaten. Een dier met een goede weerstand wordt niet snel ziek van natuurwater van twijfelachtige kwaliteit. Echter, sommige honden kunnen wel last hebben van jeuk, rode huid en diarree ontstaan na het zwemmen. 

Onze honden spoel ik bij thuiskomst af met lauw water. In de echt warme periodes wil ik in elk geval de oudste hond nog wel eens wassen met een natuurlijke shampoo op basis van Aloë vera.  Het heeft verzorgende eigenschappen voor huid en vacht en is verzachtend bij een jeukerige huid.

Voor honden die na  het zwemmen regelmatig huidproblemen ervaren, is een Spagyriek middel op maat vaak een goede optie. Op energetisch niveau kan het bijdragen een dier weerbaarder te maken. 

Geschreven op 16-06-2022 door Sandra Hoogendoorn-Willemse

Deze blog is uitsluitend bedoeld als achtergrondinformatie en geeft de mening en ervaring van de blogger weer. 
Er kunnen geen rechten aan worden ontleend. De informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van dierenarts of therapeut.